Mongolia: what are the risks for an economy that's growing at 20 percent?

There is good news coming out of Mongolia, the land of the eternal blue skies. The economy racked up a second quarter of high growth: the third quarter came in at 20.8 percent, topping the equally amazing second quarter of 17.3 percent (year-on-year GDP growth), as discussed in the World Bank's report.  And while this growth spurt originated in the mining sector, with Oyu Tolgoi—a mega copper and gold mine—getting ready to start producing in 2012 and a whole battery of other, smaller mines producing at full capacity, the high growth is quite broad-based. Even manufacturing is doing well.

There is more good news: unemployment is going down, and, if the pattern from the previous high growth episode applies, we think that poverty is also being reduced significantly.

However, there are some caveats to the good news. The global risks are mounting. Recall that Mongolia was one of the worst affected countries during the last crisis (2008/9), being a small, open economy, dependent on mining. Any mineral price shock immediately impacts the budget. And since Mongolia will have to borrow large amounts of money to put in place the infrastructure to get the minerals out of the ground and on to the market, rising emerging market bond yields are also not good news. Finally, China is Mongolia’s main export market, and if growth slows down there, it immediately affects Mongolia. Already, mineral prices are trending down.

Domestically, inflation came in at 11.9 percent in September, and 12.6 percent in October. If you take out food inflation, which has been volatile, core inflation has now consistently, and worryingly, risen throughout the year. This is one of the tell-tale signs of an economy which is overheating. Both the private as well as the public sectors seem to be trying to grow faster than the country’s capacity allows.

Further stoking inflation is the cash distribution to all Mongolian citizens. The government is handing out cash to its citizens to fulfill an escalation of political promises about the sharing of the mining wealth made by politicians in the run-up to the last elections in 2008. Senior politicians have now publicly and privately acknowledged that this is not to be repeated, as the transfers fuel inflation. However, there are general elections scheduled for next year. Better make good on the past promises first, say the politicians. After the elections we will stop the handouts. But time will tell.

Already the economic talk on Mongolia’s avalanche of TV stations is all about rising inflation and how it erodes the purchasing power of the middle class. And half of the informal sector workers we regularly survey as a barometer of how the poor are doing tell us that their current wages no longer cover their basic needs.

Fortunately, the 2012 Budget contains a targeted poverty benefit (being prepared with assistance of the ADB and the World Bank). This would put in place the type of social safety net to protect the poor from hardships—a net so sorely missed during the last crisis.

What are the policy-makers doing about the rising inflation? To contain inflation, the central bank and the government need to work in tandem to pull in the reins of Mongolia’s speeding economy.
The Bank of Mongolia has so far done a commendable job: it raised interest rates three times and banks’ reserve requirements twice, which made the governor rather unpopular in certain circles. But without these unpopular interventions, the inflation picture would have been a lot worse. And the Bank of Mongolia’s actions are clearly not enough, since core inflation has kept rising. So more tightening will be needed.

In the meantime, the government seems to be working in the other direction. The original 2011 Budget had already raised spending by 32 percent over the 2010 budget outturn. Then, the recently passed 2011 Budget Amendment added another 20 percent of public spending to this. Now, the 2012 Budget proposed by government and currently being debated in parliament would set an all time record for expenditure growth.

Without going into the details, the 2012 draft budget is based on very optimistic projections for GDP, revenues and expenditures. But will foreign direct investment continue its stellar rise? Will the mining sector continue to grow, even though logistical capacity constraints are already apparent? And can public investment really be raised this fast? Is this really possible? Economic observers are hoping that parliament can set election fever aside, reign in spending growth, and support more prudent fiscal management: the type of fiscal management as already defined by the Fiscal Stability Law of 2010.

The FSL is landmark legislation passed with overwhelming majority in parliament in 2010. It contains three fiscal rules to save windfall mining revenues, avoid over-borrowing and restrain over-spending. The World Bank assisted in creating the consensus around the fiscal rules contained in this law, which was also conditionality in the successfully concluded IMF Stand-By Arrangement. We shuttled as many as three delegations of parliamentarians and top civil servants around the world, including twice to Chile—a very well-managed copper producer.

Under the law, the application of the fiscal rules to the budget is phased in over time, with only one rule—the saving of windfall mining revenues into a stabilization fund— operational this year. However, since the economic growth is so widespread, this year’s “windfall” revenue growth is coming from many sources, not just mining revenues.

Our advice? With global risks continuing to grow, China’s growth slowing down, mineral prices down, and an economy which is overheating, it would be wise to start implementing the spirit of the fiscal rules now. Because one of the key lessons of recent times is that moderation needs to be applied during the good times, and not be postponed to another day. That day could bring clouds to Mongolia’s eternal blue skies.

Монголын 20 хувийн өсөлт бүхий эдийн засгийн эрсдэл нь юу вэ?

Мөнхийн хөх тэнгэртэй Монгол орноос чимэгтэй сайхан мэдээнүүд сонсогдож эхэллээ.  Энэ оны гуравдугаар улиралд эдийн засаг 20.8 хувь өсч, хоёрдугаар улиралын 17.3 хувийн өсөлтийг ч гүйцсэн нь урьд өмнө байгаагүй эдийн засгийн тэсрэлтийг бий болголоо ( өмнөх жилийн мөн үетэй харьцуулсан өсөлт). Энэ өсөлт нь уул уурхайн салбар, ялангуяа 2012 онд үйлдвэрлэлт нь эхлэх алт зэсний дэлхийн хэмжээний орд болох Оюу толгойгоос үүдэлтэй ч бусад олон жижиг уул уурхайнууд бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж байгаа учир хамрах хүрээ нь өргөн байна. Үйлдвэрлэлийн салбар ч сайн байна.

Бусад сайн мэдээнүүдийн хувьд, ажилгүйдлийн түвшин буурч байна. Нөгөөтэйгүүр энэхүү өсөлт үргэлжилбэл ядуурлын түвшин ч нилээд буурахаар байна.

Эдгээр сайн мэдээнүүдийн хажуугаар саар зүйлүүд бас гарч байна. Дэлхийн эдийн засаг эрсдэлтэй байна. Эргэн санахад хамгийн сүүлийн (2008/09) эдийн засгийн хямрал болоход Монгол Улс жижиг, уул уурхайн салбарт тулгуурласан мөн нээлттэй эдийн засагтай улсын хувьд хамгийн хүндээр нэрвэгдсэн орнуудын нэг болж байсан. Эрдэсийн түүхийн эдийн үнэ ихээхэн өөрчлөгдөхөд улсын төсөвт нь шууд нөлөөлдөг. Мөн эрдэсийн баялагаа олборлоход шаардлагатай байгууламжийг барих, олборлосон түүхий эдээ зах зээл дээр гаргахад ихээхэн хэмжээний зээл авах хэрэгтэй байгаа үед санхүүгийн зах зээл дээрх бондын хөрөнгө оруулалтын үнэ ихээхэн өсөж байгаа нь сайн мэдээ биш. Эцэст нь Монгол Улсын экспортын барааны гол хэрэглэгч нь Хятад улс. Хятадын өсөлт саарахад Монголд маш түргэн мэдрэгддэг. Эрдэсийн түүхийн эдийн үнэ бас буураад эхэлчихсэн байдаг.

Инфляцын төвшин 9 сард 11.9 хувь, 10 сарын байдлаар 12.6 хувь байна. Хэрвээ үнийн хувьд хэлбэлзэлтэй байгаа хүнсний бүтээгдэхүүний инфляцыг оруулахгүйгээр суурь инфляцыг авч үзвэл жилийн туршид сэтгэл зовоох хэмжээнд өсч байна. Энэ нь эдийн засаг хэт халж байгааг харуулж байна. Ер нь төрийн болоод хувийн хэвшлүүд улсынхаа эдийн засгийн шингээх чадавхиас илүүтэйгээр хурдтай байна. Мөн хүн бүрт олгож буй бэлэн мөнгө инфляцыг ихээхэн хөөрөгдөж байна. 2008 оны сонгуулиар улс төрийн гол намуудын уул уурхайн ашигаас иргэн бүрт хишиг хүртээнэ гэсэн амлалтыг биелүүлэх зорилгоор засгийн газар ард түмэндээ бэлэн мөнгө тарааж байна. Туршлагатай улс төрчид инфляцыг хөөрөгдөж буй бэлэн мөнгөний амлалт дахин давтагдахгүй гэдгийг өөртөө болон олон түмэнд зарлан хэлж байна. Гэсэн хэдий ч дараа жил сонгууль болно. Улс төрчид, урьдын амлалтаа эхлээд биелүүлэх нь чухал, тэгээд бид сонгуулийн дараа бэлэн мөнгө өгөхөө зогсооно гэж байна. Гэвч, цаг хугацаа бүхнийг харуулна.

Монголын телевизүүдээр инфляци өсч байгаа, дундаж орлоготой иргэдийн амьжиргаанд хэрхэн нөлөөлж байгаа талаар мэдээ, ярилцлагууд өргөнөөр гарч байна.  Бага орлоготой хүмүүсийн амьжиргааг тодорхойлохын тулд бид албан бус ажиллагсадын дунд судалгаа тогтмол хийдэг. Сүүлийн судалгаанаас үзэхэд эдгээр хүмүүсийн олж буй орлого нь тэдний суурь хэрэгцээг нь хангахааргүй хэмжээнд болсон байна.

Харин 2012 оны төсөвт ядууст чиглэсэн халамжийн хөтөлбөрийг (Дэлхийн Банк болон Азийн Хөгжлийн Банкны туслалцаатай боловсруулсан) суулгаж өгсөн нь сайшаалтай.  Ийм халамжийн багц нь хэцүү үед ядуу, орлого багатай иргэдийг хамгаалж , амьжиргааг нь дэмжихэд ихээхэн ач холбогдолтой. Ийм хөтөлбөр эдийн засгийн өмнөх хямралын үед огт байгаагүй болно.

Бодлого боловсруулагчид өсч буй инфляцийн талаар ямар арга хэмжээ авч байна вэ? Хэт хурдацтай өсч буй Монголын эдийн засгийн жолоог татахын тулд Засгийн Газар, Монгол Банк хоорондоо харилцан уялдаатай ажиллах хэрэгтэй.

Монгол Банкны зүгээс энэ жилд мөнгөний бодлогын хүүг 3 удаа нэмж, нөөцийн хэмжээг 2 удаа шинэчилсэн нь зөв бодлого. Харин энэ алхамууд нь төв банкны ерөнхийлөгчийн нэр хүндийг тодорхой хүрээнд унахад нөлөөлсөн.   Гэхдээ эдгээр хязгаарлалтуудыг авч хэрэгжүүлээгүй бол инфляциин түвшин илүү өндөр байх байлаа.  Суурь инфляц ийнхүү байнга өсөж байгаа энэ үед төв банкны бодлого хангалтгүй байгаа нь илэрхий байна. Иймд мөнгөний бодлогыг цаашид илүү чангалах шаардлагатай.

Засгийн Газрын хувьд эсрэг зүг рүү чиглэсэн бодлого барин ажиллаж байгаа нь ажиглагдаж байна. 2011 оны төсвийн зарлага 2010 оны төсвийн гүйцэтгэлтэй харьцуулахад 32 хувиар нэмэгдсэн. Дээр нь саяхан батлагдсан төсвийн тодотголоор 20 хувийн зардал нэмжээ. Харин одоо УИХ-р хэлэлцэгдэж буй 2012 оны төсвийн зарлагын хэмжээ урьд хожид байгаагүй их тоогоор яригдаж байна.

Нарийвчлан тоо дурьдалгүйгээр 2012 оны төсөвийг ерөнхийд нь дүгнэн хэлэхэд энэхүү төсөв нь ДНБ-ийн өсөлт, орлого, зарлагын хувьд хэт өөдрөг төсөөлөл дээр тулгуурлагдан хийгдсэн байна. Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдсээр байх уу? Чадлынхаа дээд хэмжээгээр ажиллаж байгаа уул уурхайн салбар цаашид өссөөр байж чадах уу? Төсвийн хөрөнгө оруулалт маш хурднаар өсч чадах уу? Энэ үнэхээр боломжтой юу? Эдийн засгийн ажиглагчид 2010 онд баталсан төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн гол дүрмүүдийг ашиглан төсвийн зардлыг багасгаж,  төсвийн ухаалаг бодлого явуулж, сонгуультай  хутгахгүй байгаасай хэмээн хүсч байна.

2010 онд төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийг УИХ-ын гишүүдийн дийлэнх олонхийн саналаар баталсан. Энэ хуульд төсвийн 3 гол дүрэм тусгагдсан. Эдгээр нь уул уурхайгаас орж ирсэн илүү орлогоо хадгалах, хэт зээлэхээс сэргийлэх, хэт бүү үрэх гэсэн энгийн бөгөөд чухал дүрмүүд.  Төсвийн эдгээр дүрмүүдийг хуулинд тусгахад Дэлхийн Банк туслалцаа үзүүлсэн бөгөөд энэ нь ОУВС-гаас хэрэгжүүлсэн стэнд- бай хөтөлбөрийн суурь нөхцөл болж, амжилттай баталсан.  Бидний зүгээс Их хурлын гишүүд, төрийн албан хаагчдыг хэд хэдэн орны туршлагуудтай танилцуулсан. Эдгээр улсуудын нэг болох зэсийн үйлдвэрлэлийг чадварлаг удирдан явуулж буй Чили улс уруу 2 удаа айлчилсан.

Энэхүү хуулийн дагуу төсвийн дүрмүүд нь тодорхой хугацаанд бүрэн хэрэгжиж эхлэхээр байгаа. Харин уул уурхай ашигтай байхад хадгалах хэрэгтэй гэсэн дүрэм нь энэ жилээс үйл ажил болох шаарлагатай байна. Гэлээ ч энэ жилийн эдийн засгийн өсөлт олон салбарыг хамар ч байгаа ба “гэнэтийн орлого “ нь зөвхөн дан ганц уул уурхайн салбараас биш юм.

Эдийн засгийн энэхүү байдалд бид ямар зөвлөгөө өгөх вэ? Дэлхийн эдийн засаг эрсдэлтэй, Хятадын хөгжил суларч , эрдэсийн түүхийн эдийн үнэ буурч байгаа болон эдийн засаг дэндүү халж байгаа өнөөгийн нөхцөлд хуулиар батлагдсан төсвийн дүрмүүдийн үзэл санааг одоо хэрэгжүүлж эхлэх нь зөв. Учир нь саяханы гашуун туршлага, өөрчлөлтийг хойшлуулалгүй сайн цагт хийж эхлэх хэрэгтэйг сануулж байна. Учир нь хойш тавьсан тэр өдөр нь  Монголын мөнхийн хөх тэнгэрт хар үүлс хуралдаж болох юм.